Polityka zagraniczna USA po II ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
John SpanierPOLITYKA ZAGRANICZNASTAN�W ZJEDNOCZONYCHPO II WOJNIE �WIATOWEJRedaktorHalina Marsza�ekKorektaJoanna Marsza�ek-KawaRedaktor technicznyRyszard MikulskiProjekt ok�adkiZbigniew Raplewicz�American Foreign Policy Si�ce World War II" by John SpanierCopyright by John SpanierCopyright for Polish Edition by Wydawnictwo Adam Marsza�ekToru�ISBN 83-7322^19-XWydawnictwo Adam Marsza�ek, ul. Przy Kaszowniku 37, 87-100 Toru�, tel./fax (056) 623 22 38, (056) 660 81 60, e-mail: info@marszalek.com.pl Drukarnia nr 1, ul. Rydygiera 12a, 87-100 Toru�, tel. (056) 659 98 96SPIS TRE�CIZewn�trzne i wewn�trzne przyczyny konflikt�w w pa�stwachrozwijaj�cych si�Nowy Mi�dzynarodowy �ad Ekonomiczny oraz polityka niezaanga�owania.......6Ropa jako �bro�"...................................... 10Sukces OPEC i oczekiwania pa�stw rozwijaj�cych si�.................. 10Gospodarka i nacisk polityczny.............................. 13Wsp�zale�no��: globalne przemiany czy zaniechanie polityki �z pozycji si�y"? .... 14Korzy�ci p�yn�ce ze wsp�zale�no�ci........................... 15Wsp�zale�no�� i ameryka�skie poczucie winy...................... 18Od polityki globalnej do regionalnej ........................... 20Chile............................................ 20Kana� Panamski ...................................... 23Afryka Po�udniowa..................................... 26Znaczenie Bliskiego Wschodu............................... 30Dwie koncepcje osi�gni�cia pokoju na Bliskim Wschodzie............... 31Prze�om w stosunkach egipsko-izraelskich........................ 33Begin i polityka porozumienia............................... 33Uk�ad z Camp David.................................... 36Iran i koniec wietnamskiego syndromu.......................... 38Reagan i druga zimna wojna: odbudowa militarnej i gospodarczej pot�gi AmerykiAnty-radziecka retoryka Reagana............................. 46Powody anty-radzieckich przem�wie� .......................... 48Powr�t do dawnej polityki................................. 50Nakr�canie spirali zbroje�................................. 51�NIE" dla dwustronnego ograniczenia zbroje�...................... 55Wzrost znaczenia ruchu pokojowego........................... 56Powody sprzeciwu wobec ograniczenia zbroje� ..................... 57Odrzucenie uk�adu SALT II................................ 60Inicjatywa Obrony Strategicznej.............................. 61Wewn�trzne i obronne cele I.O.S.............................. 61Radzieckie obawy i propozycje ograniczenia zbroje�................... 64NATO, polityka odpr�enia i zako�czenie sporu..................... 66Polska i powstanie �Solidarno�ci"............................. 66Ameryka�ska wojna ekonomiczna i nieporozumienia Sojuszu.............. 68Europejska debata w sprawie pocisk�w rakietowych................... 70Wewn�trzne zagro�enie NATO.............................. 74Kryzys ameryka�skiej gospodarki i �wiatowe zobowi�zania............... 77Reaganomika i konkurencyjno�� ameryka�skiej gospodarki na �wiecie......... 78Rozbie�no�� mi�dzy mo�liwo�ciami ekonomicznymi a obietnicami politycznymi ... 81 Cele a �rodki: szukanie kompromisu ........................... 84Druga zimna wojna w Ameryce �rodkowej i na Bliskim WschodzieInterwencja w Ameryce �rodkowej............................ 88Zwrot w kierunku polityki centrowej........................... 92Doktryna Reagana i Ameryka �aci�ska.......................... 93Salwadorski precedens................................... 98Przyczyny sukcesu i pora�ki................................ 100Ko�cowa ocena ...................................... 102Bliski Wsch�d oraz pr�ba osi�gni�cia strategicznego antyradzieckiego porozumienia . 105Wydarzenia, kt�re podwa�y�y polityk� Reagana..................... 107Izraelska inwazja w Libanie................................ 109Masakry w obozach Sabra i Szatila............................ 111Kto zyska�? Kto straci�?.................................. 113Intifada........................................... 115Terroryzm i afera Iran-contras............................... 120Iran zn�w atakuje ..................................... 123Zwi�zek z Contras..................................... 126Pa�stwa rozwijaj�ce si�: demokratyczny kapitalizm, �bomba kredytowa"i kryzys OPEC....................................... 129Brak porozumienia w polityce zagranicznej........................ 135Zako�czenie zimnej wojny: ustalenie warunk�w pokojuGwa�towny zwrot w ameryka�sko-radzieckich stosunkach................142Proces pokojowy......................................147Likwidacja stalinowskiego imperium w Europie �rodkowo-Wschodniej ........149Likwidacja imperium Bre�niewa w pa�stwach rozwijaj�cych si�............161Rozbrojenie i umacnianie r�wnowagi...........................163Prawa cz�owieka, reformy i rozpad Zwi�zku Radzieckiego ...............170Plan Marshalla dla WNP?.................................176Wczoraj a jutroCzy to Stany Zjednoczone wygra�y, czy Zwi�zek Radziecki przegra�? .........182Pierwszy kryzys po zimnej wojnie.............................189Gospodarka: Czy Stany Zjednoczone zn�w id� w �lady Wielkiej Brytanii?.......201Demokracja � podstawowy cel ameryka�skiej polityki zagranicznej..........206Zewn�trzne i wewn�trzne przyczyny konflikt�w w pa�stwach rozwijaj�cych si�Kraje rozwijaj�ce si� skorzysta�y na zimnej wojnie, cho� wiele z nich krytykowa�o supermocarstwa za anga�owanie si� w ni� i, co za tym idzie, za zaniedbanie najubo�szych pa�stw �wiata. W rzeczywisto�ci Stany Zjednoczone i Zwi�zek Radziecki by�y od tego dalekie, a uwaga jak� po�wi�cono krajom rozwijaj�cym si� oraz przekazane im �rodki by�y zupe�nie nieproporcjonalne do pozycji Trzeciego �wiata w �wiecie. Przyczyn� takiego stanu rzeczy by�, jak wiemy, bipolarny podzia� w�adzy, kt�ry sprawi�, i� te nowe, w wi�kszo�ci nie tylko biedne, ale r�wnie� s�abe kraje, traktowano z uwag� wi�ksz�, ni� uzasadnia�aby to ich w�asna si�a i wp�ywy. Kiedy pa�stwa rozwijaj�ce si� stan�y w obliczu dw�ch mocarstw konkuruj�cych ze sob� o ich poparcie i lojalno��, sk�ania�y si� one najpierw ku Wschodowi, uzyskuj�c tym samym pomoc gospodarcz� i militarn� oraz wsparcie polityczne z Zachodu, a nast�pnie ku Zachodowi, uzyskuj�c tym razem podobn� pomoc ze Wschodu. Zast�pienie bipolarnej rywalizacji przez ugod�, jak� dwa wrogie sobie obozy zawar�y we wczesnych latach siedemdziesi�tych, oznacza�o koniec mo�liwo�ci dalszych targ�w. W tych okoliczno�ciach �atwiej by�o te� Stanom Zjednoczonym zaakceptowa� polityk� niezaanga�owania niekt�rych pa�stw. O ile zmiana w stosunkach mi�dzy supermocarstwami by�a g��wn� przyczyn� os�abienia zainteresowania Amerykan�w pa�stwami rozwijaj�cymi si� oraz zmniejszenia udzielanej im pomocy, o tyle wyniki uprzednich wysi�k�w na rzecz pomocy dla tych kraj�w wzmog�y uczucie �zm�czenia ofiarodawcy". Po dw�ch dekadach sta�o si� jasne, �e optymizm z jakim oczekiwano na �nag�y rozw�j" nie bra� pod uwag� trudno�ci i z�o�ono�ci proces�w modernizacji. Wydawa�o si�, i� udzielanej pomocy nie b�dzie ko�ca. Co wi�cej, niesione wsparcie nie by�o wcale jednoznaczne z pozyskaniem sobie nowych przyjaci�, czy te� zdobyciem wp�yw�w. Przy braku tradycyjnych �rodk�w kontroli przyjacielskie stosunki z krajami otrzymuj�cymi pomoc by�y niepewne i niesta�e. Na skutek tych wszystkich zmian AmerykanieJohn Spaniernie tylko zredukowali sw� pomoc do najni�szej w historii kwoty, nie przekraczaj�cej jednego procenta dochodu narodowego brutto, ale te� przesun�li jej nacisk z rozwoju kapita�owego na pomoc techniczn� oraz wzrastaj�c� rol� prywatnych przedsi�biorstw, za kt�rymi kry�y si� g��wnie wielonarodowe korporacje. W 1979 r. ameryka�ska pomoc udzielona pa�stwom rozwijaj�cym si� wynios�a zaledwie 0,2 procenta dochodu narodowego brutto, czyli mniej ni� analogiczna pomoc udzielona przez Szwecj�, Norwegi�, Holandi�, Francj�, Wielk� Brytani� i Republik� Federaln� Niemiec.Na pocz�tku lat siedemdziesi�tych los pa�stw rozwijaj�cych si� jawi� si� w czarnych barwach. Z ma�ymi wyj�tkami pa�stwa te by�y wci�� s�abo zmodernizowane. Os�ab�y nadzieje na to, i� pomoc zagraniczna rozpocznie ten proces, jak i na to, �e p�niej handel, nie pomoc, umo�liwi im odnale�� i finansowa� sw� w�asn� drog� rozwoju. Brak �ywno�ci w Afryce i Azji �ywo przypomina� o tym, co mo�e si� zdarzy�. Po latach pr�b wybicia si� w swym w�asnym zakresie, narody te wci�� napotyka�y na ogromne problemy przy pr�bach modernizacji swych pa�stw. Oczekiwania lat pi��dziesi�tych i wczesnych lat sze��dziesi�tych przesz�y w rozczarowanie, a nawet rozpacz, jako �e wiele spo�r�d tych kraj�w wci�� pozostawa�a w g��bokim zacofaniu. Nadzieje by�ych pa�stw kolonialnych na mo�liwo�� urzeczywistnienia marze� o lepszym, godniej szym �yciu dla swych narod�w nie zosta�y spe�nione. N�dza, analfabetyzm, choroby, przeludnienie oraz inne problemy nadal wsp�istnia�y z marzeniami o narodowej dumie i dostatku.Nowy Mi�dzynarodowy �ad Ekonomiczny oraz polityka niezaanga�owaniaKraje zachodnie mog�y wysun�� zarzut, i� przyczyny utrzymuj�cej si� n�dzy tak wielu nowo powsta�ych pa�stw tkwi�y w nich samych. Zalicza�y si� do nich: krucha to�samo�� narodowa; niska pozycja rolnictwa, a co za tym idzie g��d; wysoki przyrost naturalny, kt�ry zniweczy� najbardziej odwa�ne wysi�ki gospodarczego rozwoju; wielkie sumy pieni�dzy wydawane na bro�; oraz stanowczo zbyt cz�sto szerz�ce si� nieefektywno�� i korupcja. Kraje rozwijaj�ce si� odrzuci�y jednak argument, �e odpowiedzialno�� za ich nieudan� modernizacj� spada na nie same. Obwini�y one system zewn�trzny � gospodark� mi�dzynarodow� � w kt�rej by�y one �r�d�em surowc�w dla zachodniego przemys�u. Kiedy s�ab� popyt, lub te� paru d... [ Pobierz całość w formacie PDF ]