Pozegnanie z imperium - Ukrainskie ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
г.ІPożegnanie z imperiumUkraińskie dyskusje o tożsamościолызшдауоААSDWn^^^^iOla HnatiukPożegnanie z imperiumUkraińskie dyskusje o tożsamościLublin 2003 Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-SkłodowskiejRecenzenci / prof. Natalia Jakowenko, prof. Michał Lesiów Redakcja / Filip Modrzejewski Projekt okładki / Jerzy DurakiewiczPraca ta powstała w Ośrodku Badań nad Tradycją Antyczną w ramach programu Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej Europy Środkowej i WschodniejKsiążka ukazuje się dzięki wsparciu flnasowemu Fundacji Katedr Ukrainoznawstwa (Cambridge, Massachusetts)© Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003ISBN 83-227-2070-ХWydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiejpi. Marii Curie-Skłodowskiej 5, 20-031 Lublintel. (0-81) 537-53-02, 537-53-04Druk i oprawa / Petit sc, LublinшPamięci Sołomiji Pawłyczko......Ukraina: pod względem obszaru największa w Europie obiektywna przestrzeń,która z tego właśnie fatalnego powodu nie może zmieścić się w Europie. [...]Koegzystencja z Rosją oznacza dla Ukrainy zgubę, duchową i fizyczną śmierć,o czym można się było przekonać przez ostatnie trzy i pół stulecia.Możliwe, że współistnienie z Europą oznacza to samo, ale co do tegowarto się jeszcze przekonać.Jurij AndruchowyczSpis treściPrzedmowa ............................................................. 9Podejścia metodologiczne .............................................. 18Struktura pracy ................................................... 19Podziękowania.................................................... 21I. Tożsamość ........................................................... 25Uwagi teoretyczne.................................................... 25Tradycja i nowoczesność............................................ 28Kultura narodowa ................................................. 31Tożsamość narodowa i kulturowa..................................... 32Dyskurs tożsamościowy ............................................ 38Tożsamość własna wobec Innego: „My" i „Oni" ......................... 40Wobec Europy i wobec Rosji - relacje swojskosci i obcości.................... 42Europa .......................................................... 43Zachód i Wschód, Europa i Azja...................................... 47Między Wschodem a Zachodem ...................................... 50Europa i Rosja .................................................... 51Pytania o tożsamość................................................... 52O tożsamości pozytywnie........................................... 54II. Przed zmierzchem imperium. Intelektualiści wobec wyzwania akulturacji..... 61Kultura jako całość.................................................... 65W zaklętym kręgu .................................................... 73Duchowy Czarnobyl............................................... 74Natura, lud i autentyzm............................................. 76Duchowa Republika ............................................... 82O konsolidację narodu.............................................. 85Mankurt ......................................................... 90Pamięć narodowa.................................................. 92Język duszą narodu ................................................. 96A Europa?............................'........................... 101Modernizacja kontra restauracja ........................................ 103Image kultury.................................................... 104Dwie kultury..................................................... 108Osamotnienie.................................................... 116III. „Natywisci" kontra „modernizatorzy": zmiany i stale punkty w europejskiejdebacie ............................................................ 121Trochę socjologii życia literackiego...................................... 122Europa czy Proswita? raz jeszcze......................................... 125Centrum i peryferie................................................... 131Fenomen stanisławowski.............................................. 133Jak powstają literackie szkoły .......................................... 137Jezuici, Małorusini i mankurci w nowej roli.............................. 148Posttotalitarny syndrom .............................................. 151Encyklopedyści ..................................................... 1528Pożegnanie z imperium. Ukraińskie dyskusje o tożsamościCele............................................................ 154Postmodernizm .................................................. 154Kanon.......................................................... 158Tradycja w poszukiwaniu Organiczności i Uniwersalności................... 161Kraina baroku....................................................... 163Galicja............................................................. 165Regionalizm ........................................................ 170IV. W Europie Środkowej, czyli Zachód porwany raz jeszcze.................. 173Europa Środkowa w debatach.......................................... 173Galicja w Europie Środkowej .......................................... 184Ukraińskie dyskusje o Europie Środkowej bez... Ukraińców .............. 186Pochwała peryferii.........'....................................... 189Europa Środkowa versus Rosja ...................................... 192Jedność czy różnorodność? ......................................... 194Powrót do Europy czy ucieczka ze Wschodu?.......................... 197Nowy mit....................................................... 203Austria felix raz jeszcze............................................. 205Lwiw-Lemberg-Lwów ............................................ 210Nowe miasto - stare miasto......................................... 213Koniec złudzeń?.................................................. 214Pamięć historyczna ............................................... 216Barbaria interna .................................................. 220V. Między Wschodem a Zachodem........................................ 231Harmonia czy chaos? W stronę tożsamości złożonej ........................ 234Na krawędzi cywilizacji............................................... 240Janusowe oblicze .................................................... 242Powrót do Europy................................................... 252Dyskurs dominacji................................................... 255Nie ma Itaki? ....................................................... 262Psychologiczna Ameryka.............................................. 264W centrum świata.................................................... 269Zamiast podsumowania: o nowoczesną Ukrainę ........................... 282VI. Ani Zachód, ani Wschód. Dyskurs natywistów .......................... 285Młode wino w starych bukłakach ....................................... 288Europa za drutem kolczastym.......................................... 296Wieś jako metafora................................................... 299Nowe średniowiecze .............................................. 302Ex Oriente lux, ex Occidente lex ...................................... 305Bohaterowie i zdrajcy. Zderzenie mitów.................................. 307Orda, Iwan Mazepa i... Konrad Wallenrod............................. 309Jasyr i janczarzy.................................................. 317„Kreole i „patrioci"................................................ 320Pożegnanie z imperium ............................................... 323Zamiast zakończenia ................................................... 327Summary ............................................................. 329Bibliografia............................................................ 331Indeks osób............................................................ 345Ш^Ші & r ' .PrzedmowaRok 1991 przeszedł do historii jako data upadku ostatniego wielkiego imperium. Za równie przełomowe wydarzenie stulecia Zbigniew Brzeziński uznał powstanie niepodległej Ukrainy. Miejscowe elity polityczne stanęły wówczas przed poważnym wyzwaniem przeobrażenia republiki, która była integralną częścią Związku Radzieckiego, w niepodległe państwo. Zadanie elit intelektualnych było równie poważne: stworzenie nowej tożsamości zbiorowej, odmiennej od radzieckiej, a zarazem takiej, która jednoczyłaby społeczeństwo o zróżnicowanej historii, języku, religii i kulturze. Owo symboliczne zerwanie z niedawną przeszłością, określone w tytule jako pożegnanie z imperium, okazało się jednak trudniejsze, niż można było przypuszczać.Książka ta poświęcona jest współczesnym refleksjom pisarzy i intelektualistów nad tożsamością kulturową oraz próbom redefinicji ukraińskości. Poszukuję odpowiedzi na trzy zasadnicze pytania dotyczące ukraińskiej tożsamości kulturowej. Po pierwsze, czy w ostatnich kilkunastu latach, które przyniosły upadek komunizmu i imperium, a Ukrainie - niepodległość, pojawiły się nowe koncepcje miejsca kultury ukraińskiej w świecie. Jeśli tak, to czy wpisują się one we współczesne debaty o tożsamości, toczące się w innych krajach regionu, czy też powstały niezależnie bądź w opozycji do nich? A może raczej pozostają one w cieniu dawnego imperium? Po drugie, czy uzyskanie niepodległości wpłynęło w znaczący sposób na reorientację kultury? Po trzecie, interesować mnie będzie, jakie zmiany zaszły na przełomie ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]