Powrot posla

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
"Powrt posa" Juliana Ursyna Niemcewiczaspis trecianaliza utworu str. 2tre str. 5Komedia powstaa w okresie oywionej dziaalnoci politycznejNiemcewicza. W 1788 r. wybrany zosta posem inflandzkim na sejmzwany Wielkim. Szybko da si pozna jako jeden znajaktywniejszych dziaaczy stronnictwa patriotycznego. Wygaszamowy w sprawie ucisku chopw, za reprezentacj miast w sejmie,w obronie reform w szkolnictwie wprowadzonych przez KomisjEdukacji Narodowej. Szczeglnie mocno zaangaowa si w walk ozniesienie wolnej elekcji i wprowadzenie zasady dziedzicznocikorony. Jego wystpienia sejmowe w tej sprawie z 17 wrzenia 1790r. wywoao burzliwa polemik. W tym te roku powsta "Powrtposa" wystawiony w styczniu 1791 r. Streszczenie.Akt I. Sc.1: Rzecz dzieje si w domu Podkomorzego na wsi w czasiezawieszenia obrad Sejmu Czteroletniego, jesieni 1790 r. PokojowaAgata i lokaj Jakub rozmawiaj o gociach swoich pastwa:Starocie Gadulskim, jego drugiej onie i Szarmanckim, starajcymsi o rk Teresy, crki Starosty z pierwszego maestwa(wychowujcej si u Podkomorostwa). Sc.2: W trakcie niadaniaPodkomorzy otrzymuje list od syna, Walerego, ktry jest posemna sejm, a teraz powraca do domu. Prowokuje to dyskusj zeStarost na tematy polityczne. Rnica zda jest tak dua, eGadulski owiadcza, i nie moe doj do planowanego maestwapomidzy jego crk a Walerym. Sc.3: Napisany po francusku licikod Starociny, ktra tumaczy sw nieobecno na niadaniu,wywouje tyrad Podkomorzego przeciwnego cudzoziemszczynie.Gadulski wyjania, e oeni si z mod kobiet wycznie dlaposagu. Sc.4: Wchodzi Teresa i ceremonialnie wita si zewszystkimi; Podkomorostwo i Starosta id do niedomagajcejStarociny. Sc.5: Teresa cieszy si z rychego przyjazdu, oddawna kochanego, Walerego. Smuci ja jednak niech rodzicw doich zwizku. Sc.6: Szarmancki, ktry wanie wrci z polowania,wyznaje Teresie mio i roztacza przed ni wizje wsplnego yciaw Warszawie. dziewczyn nie kusi wizja wykwintu i rozrywek iodrzuca jego zaloty. Sc.7: Zarozumiay Szarmancki uwaa, eobojtno dziewczyny jest udawana, z gry cieszy si na posagTeresy, ktrym chce spaci swe dugi. Sc.8: WracajPodkomorostwo i Starosta, ktry zreszt chorob ony uwaa za"chimery". Jakub oznajmia przybycie Walerego. Uszczliwionamatka chce wyj mu na spotkanie, powstrzymuje j jednakStarosta. Sc.9: Wbiega Walery i z radoci wita rodzicw.Podkomorzyna nie kryje swej radoci, a ojciec - pochwala postawsyna gorliwie speniajcego obowizki obywatelskie. Okazuje si,e Podkomorostwo maj jeszcze dwu synw: najmodszy suy wwojsku, redni - zasiada w Cywilnej Komisji (zajmujc sisprawami gospodarczymi). Towarzystwo udaje si na obiad. Akt II.Sc.1: Teresa ali si, e od przyjazdu Walerego nie miaa okazjido rozmowy z nim. Sc.2: Wchodzi Walery i modzi upewniaj siwzajemnie w staoci swych uczu. Modzieniec gotw jestzrezygnowa z posagu dziewczyny, byleby tylko jej ojciec wyrazizgod na lub. Rozmow przerywa lokaj oznajmiajcy, e Starocinaprosi do siebie pasierbice. Teresa odchodzc wrcza ukochanemuupominek: wasnorcznie uszyty pas. Sc.3: Walery z rozczuleniemoglda prezent. Sc.4: Wbiega wystrojony szarmancki, czule witasi z Walerym i poczyna opowiada o swoich zagranicznychwojaach. Podkomorzyc krytycznie odnosi si do jego prniaczegoycia, ale Szarmancki nie zwraca na to uwagi i chwali simiosnymi podbojami. Wreszcie wzywa swego sucego, Kozaka.Sc.5: Wierny suga przynosi kolekcj pamitek, a wrd pukliwosw, listw i piercionkw portret Teresy. Oburzony Waleryda jego zwrotu. Sc.6: Zwabiona haasem wchodzi Starocina iczyni wyrzuty, i przerwano jej odpoczynek. Walery opanowuje sii wychodzi. Sc.7: Szarmancki i Starocina rozmawiaj o Walerymi zgadzaj si, e nie jest on zdolny do gbokiego uczucia.Gadulska zwierza si ze swej modzieczej mioci do Szambelana,ktry ponis mier w czasie jazdy powozem. Kobieta wyznaje, iod tej pory pogrona jest w rozpaczy, a jej cierpienia nie moeukoi maestwo. Sprytny Szarmancki gono czyta "Elegi namier Szambelana", a wzruszona Starocina obiecuje mu pomoc wstaraniach o rk pasierbicy. Sc.8: Gadulska, przekonana, eSzarmancki bdzie znakomitym mem dla Teresy, pogra si wlekturze "Myli nocnych" Younga. Sc.9: Starocina przekonuje mado Szarmanckiego, argumentem, e ten nie myli wcale o posagudziewczyny. Groba rozwodu i omdleniem wymusza te na mu zgodna zaoenie kaskady w miejscu, gdzie stoi dochodowa karczma imyn. Akt III. Sc.1: Teresa bardzo martwi si podejrzeniamiWalerego, ale od sucej, Agaty, dowiaduje si, e portrecikpotajemnie wykona malarz, ktry jednak, kiedy nie dostaobiecanej zapaty, postanowi zdradzi sekret. Sc.2: Walery,drczony wyrzutami sumienia, postanawia porozmawia z ukochan.Sc.3: Przeprasza dziewczyn za niesuszne podejrzenia, ale kuswej rozpaczy dowiaduje si, e rka Teresy obiecana zostaaSzarmanckiemu. Sc.4: Na pomoc nieszczsnym przychodzi jednakPodkomorzyna, ktra obiecuje modym swe wstawiennictwo. Sc.5:Nadchodz Podkomorzy i Gadulski dyskutujcy o wolnej elekcji.Starosta jest jej zwolennikiem, poniewa upatruje w elekcyjnychprzetargach korzyci materialnych dla szlachty. Podkomorostwoprbuj nakoni Gadulskiego do zmiany decyzji, proszc, by niewydawa Teresy za niemiego jej czowieka. Walery deklarujegotowo rezygnacji z posagu dziewczyny. Jednak Starosta jestnieprzejednany, zbyt wielkie rnice pogldw dziel go z modymposem. Sc.6: Doczaj Starocina, Teresa i Szarmancki. Gadulskaze zdumieniem informuje ma, e ich crka nie chce wyj zaSzarmanckiego. Zdenerwowany Starosta proponuje przypieszenielubu, ale Szarmancki da wpierw podpisania intercyzy. Touwiadamia upartemu ojcu prawdziwe motywy dziaa zalotnika.Szarmancki bez alu oddaje portret Starocianki Waleremu iodchodzi, za Gadulski, godzi si na lub modych. Sc.7: Jakubi Agatka prosz o pozwolenie na maestwo, a Podkomorzy nietylko wyraa zgod, ale i postanawia uczci zarczyny synanadaniem wolnoci poddanym. Kompozycja i styl utworu.Utwr jest komedi polityczn, o pogodnej tematyce i ywej akcjiprowadzcej do szczliwego zakoczenia, wykorzystujcym komizmsytuacyjny, charakterologiczny i sowny. Przedstawiona w dramaciehistoria miosna jest jedynie pretekstem do podjcia zagadniepolitycznych. Celem utworu jest agitowanie odbiorcy do programusejmowego stronnictwa patriotycznego. W komedii zostayskonfrontowane przeciwstawne pogldy na temat przyszego ksztatuRzeczypospolitej: konserwatystw (Starosta Gadulski) przeciwnychreformom, bronicych zwaszcza wolnej elekcji, zwolennikwreform (Podkomorzy, Walery): gwnie dziedzicznoci tronuBohaterowie utworu stanowi typy, a nie zindywidualizowanecharaktery; postacie s jednoznacznie pozytywne lub negatywne(idealizacja). typy bohaterw pozytywnych:typ Sarmaty owieceniowego (Podkomorzy: podporzdkowanie wasnychinteresw dobru publicznemu, harmonijne czenie cntobywatelskich, rodzinnych i gospodarskich, kultywowaniewartociowych skadnikw tradycji sarmackiej - rycerskoci,patriotyzmu, surowoci obyczaju), typ wiatowego obywatela(Walery: demokrata, rzecznik hase wolnoci, rwnoci ibraterstwa, wyksztacony, realizujcy si w subie publicznej,powany i stay w mioci, typ kobiety-obywatelki (Podkomorzyna:wzorowa matka wychowujca dzieci na wiatowych obywateli i onarozumnie wspierajca ma) typy bohaterw negatywnych(karykatura)typ konserwatywnego Sarmaty (Starosta Gadulski: handlowepodejcie do maestwa, przedkadanie korzyci materialnej nadinteres publiczny, pogarda dla wyksztacenia, lepe przywizaniedo tradycji), typ fircyka (Szarmancki: utracjusz, cyniczny owcaposagw, lekkoduch, kosmopolita bezkrytycznie przyjmujcycudzoziemskie mody) typ ony modnej (Starocina Gadulska:egzaltowana dama, kapryna, oderwana od rzeczywistoci,sentymentalna, sfrancuziaa kosmopolitka i snobka) Autorzastosowa zasad symetrii przeciwiestw (konserwatywny SarmataGadulski - Sarmata owiecony Podkomorzy, "ona modna" Starocina- "polska matrona" Podkomorzyna, fircyk Szarmancki - prawyobywatel Walery). Bohaterowie mwi rnymi stylami (Starocinaposuguje si francuskimi makaronizmami i frazeologi rodem zromansw; Szarmancki - sownictwem zwizanym z komi ipolowaniem, a jako intrygant potrafi styl zmieni w zalenociod sytuacji; Gadulski to gawdziarz z sarmack rozwlekocisnujcy opowieci o gospodarstwie, polityce i yciu towarzyskim;natomiast jzyk Podkomorzego cechuje jasny, logiczny, nieomalretoryczny styl)."Powrt posa"OSOBY:Pan PodkomorzyPani PodkomorzynaStarosta Gadulski - koligat PodkomorzynyStarocina - ona jego z powtrnego maestwaTeresa - crka starosty z pierwszego maestwa wychowaniuPodkomorstwa Walery - syn Podkomorstwa, amant TeresySzarmantcki - kawaler modny, zalecajcy si do TeresyAgatka - pokojowa PodkomorzynyJakub - lokajKozak SzarmantckiegoScena na wsi u PodkomorstwaSuponuje si , e rzecz si odprawia podczas limity przedzebraniem si nowego wyboru posw.SCENA IJakub i AgatkaJAKUBnakrywajc stolikJejmo panna Agatka niech si troch krzta.Ju to bdzie podobno godzina dziesita,niadanie czy gotowe?AGATKAOd samego rankaKc si; zwarzya si dwa razy mietanka.JAKUBal mi ciebie, Agatko... Jake si masz? zdrowa?AGATKADzikuj ci; herbata i kawa gotowa,Lecz c - Imo pi, Pan si dopiero przebudzi.JAKUBPan Starosta ich wczoraj tak do pna znudzi.Jak zacz to o sejmie, to o wojnach baja ,Ze wszystkimi si sprzecza, wszystkich kci, aja,Gba si nie zamkna przez... [ Pobierz całość w formacie PDF ]