Postawy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Grzegorz Kasprzyk Legnica, 27.02.03 r.Pojęcie Postawy w socjologii.Zastanówmy się na poczštku, co przyjmuje się za postawę z socjologicznego punktuwidzenia.Milion Rokeacha uważa:Postawa jest względnie trwałš organizacjš przekonań odnoszšcych się do okrelonegoprzedmiotu lub sytuacji, predysponujšcš danš osobę do reagowania na nie w okrelonysposób.Jeszcze jedna definicja zasługuje na szczególna uwagę, szczególnie, iż może stanowićrozbudowanie poprzedniej uzupełniajšc jš. Stefan Nowak pisze:Postawa pewnego człowieka wobec pewnego przedmiotu jest ogół względnie trwałychdyspozycji do oceniania tego przedmiotu i emocjonalnego nań reagowania oraz ewentualnietowarzyszšcym tym emocjonalno oceniajšcym dyspozycjom względnie trwałych przekonań onaturze i właciwociach tego przedmiotu i względnie trwałych dyspozycji do zachowania sięwobec tego przedmiotu.Na organizację podstawy składajš się zazwyczaj trzy komponenty:- poznawczy- emocjonalny- behawioralny.Krótka charakterystyka poszczególnych komponentów:Przedmiotem postawy mogš być osoby, grupy społeczne, wartoci materialne i duchowe,wszelkie przedmioty. Nie istniejš postawy do jakiego przedmiotu, o którym jednostka nic niewie, który jest dla niej całkowicie obcy. Oczywicie owa wiedza o przedmiocie postawy możemieć charakter stereotypu, może być nieprawdziwa, może także dotyczyć przedmiotufikcyjnego, ale nie może być postawy bez komponentu poznawczego.Komponent poznawczy obejmuje wiedzę dotyczšcš danego przedmiotu, jest ona jednakzabarwiona sšdami o danym przedmiocie, gdyż sš to poglšdy własne lub przejęte od innych.A wiec surowa wiedza o danym przedmiocie jest już przesišknięta ocenami.Postawa również zawiera Komponent emocjonalny (afektywny), czyli względnie trwałeuczucia, upodobania, uprzedzenia negatywne lub pozytywne w stosunku do przedmiotupostawy, oparte na jaki dowiadczeniach jednostki lub dowiadczeniach innych. Komponentafektywny jest oceniajšcy, ponieważ zabarwienie uczuciowe może być negatywne lubpozytywne a jednoczenie nie zawiera sšdów poznawczych o danym przedmiocie. Z tegożsamego powodu ten komponent jest bardzo często uznawany za decydujšcy o postawie:nadaje on kierunek postawie, tzn. okrela, czy ma ona charakter postawy negatywnej czy teżpostawy o charakterze pozytywnym w stosunku do danego przedmiotu. Nadto komponentafektywny musi posiadać tzw. walencję, czyli być uczuciem o okrelonym zabarwieniu, gdyżpostawy o zerowym ładunku emocjonalnym sš niemożliwe.Postawa zawiera także Komponent behawioralny. Bowiem poglšdy jednostki orazuczuciowe nastawienia skłaniajšce jednostkę do okrelonego reagowania, względem danegoprzedmiotu wyrażanego w formie werbalnej lub w formie czynnej. One prowadzš do jakiejaktywnoci.Należy zaznaczyć, iż wyróżnione trzy komponenty mogš występować w różnych proporcjachi różnym zestawieniu.Postawy można podzielić wedle pewnych kryteriów:Wyróżniamy postawy pozytywne i postawy negatywne w zależnoci o wartoci walencji, tenpodział dotyczy, więc charakteru komponentu emocjonalnego wchodzšcego w skład danejpostawy.Zdarza się również, iż jednostka pod pewnym względem i w pewnym zakresie żywi wstosunku do przedmiotu postawy o zabarwieniu pozytywnym a pod innym względem dotegoż samego przedmiotu uczucia negatywne. Wówczas mówimy o tak zwanej postawieambiwalentnej (i tak, i nie).Postawy mogš być spójne lub niespójne. O spójnoci postawy mówimy wówczas gdywszystkie jej komponenty majš taki sam kierunek walencji. Natomiast w innym przypadkumamy doczynienia z postawš niespójnš, którš np. ostro możemy ukazać na przykładzieuzależnień jednostki.Zdarza się, że jednostka postanawia zmienić swojš postawę, wówczas walencja jest jeszczebardziej niespójna co do kierunku komponentów. Możemy nawet stwierdzić ogólnšprawidłowoć, iż w procesie zmiany postawy musi wystšpić niezgodnoć walencjiposzczególnych komponentów postawy.Zjawisko niespójnoci i cierania się komponentów postawy jest doć powszechne i zwykłe.Zharmonizowanie postawy polega na zgodnoci kierunku walencji wszystkich trzechkomponentów.Postawy mogš być pełne lub niepełne. Postawę pełnš stwierdzimy wówczas, gdy występujšwszystkie komponenty postawy.W końcu postawy w zależnoci od ich genezy mogš być względnie trwałe lub zmienne.Bardzo często postawy majš względnie trwały charakter, ale na ogół postawy sš zmienne,nietrwałe zarówno ze względu na swe wewnętrzne niespójnoci, jak też z uwagi na zmiennewarunki sytuacyjne i podleganie wpływom zmieniajšcego się otoczenia społecznego.W zwišzku z tym w biografii jednostki wyróżnia się dwa rodzaje postaw: postawy należšcedo podstawowej struktury osobowoci, obejmujšce postawy uwarunkowane przez biogenneczynniki osobowoci i ukształtowane w okresie dzieciństwa. Sš to postawy względnie trwałe,szczególnie u ludzi dorosłych bardzo trudno zmienialne, zmiana ich wymaga oddziaływaniamedycznego lub psychoanalizy.Druga grupa postaw to postawy drugorzędne (wtórne), ukształtowane głównie pod wpływemczynników psycho- i socjogennych, które majš charakter plastyczny, dynamiczny, zmienny.Ponadto wyróżnia się tzw. postawy centralne w strukturze osobowoci, zwane teżnadrzędnymi, zwišzane z systemem wartoci podstawowych, autotelicznych czyegzystencjalnych, do których można zaliczyć postawy wiatopoglšdowe, religijne zawodowe.Sš one trudniej zmienialne. Stosunkowo łatwo zmienialne sš natomiast postawy spozacentralnego trzonu postaw. Dotyczš one bowiem wartoci instrumentalnych.Zwraca się również uwagę na rozróżnianie całych systemów postaw oraz postawpojedynczych (nie zwišzanych z innymi), które mogš być względnie łatwiej zmienialne.W ramach konkluzji należy wspomnieć o działaniach podejmowanych w celu zmiany postaw,wyróżnia się tutaj: informację, dialog,, dyskusję, przekonywanie, perswazję, propagandę,angażowanie jednostki w okrelone działania.Bibliografia:1. Turowski Jan Socjologia małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe K U L, Lublin 2001. [ Pobierz całość w formacie PDF ]