Pomoc dziecku i rodzinie w ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W. DANIELEWICZ, J. IZDEBSKA, B. KRZESI�SKA-�ACHPOMOC DZIECKUI RODZINIE W �RODOWISKU LOKALNYMMATERIA�Y POMOCNICZE DLA STUDENT�W PEDAGOGIKIW. DANIELEWICZ, J. IZDEBSKA, B. KRZESI�SKA-�ACHPOMOC DZIECKU l RODZIMIEW �RODOWISKU LOKALNYMTRANS HUMANAWydawnictwo UniwersyteckieBia�ystok 1995Recenzja naukowa: prof. dr hab. Julian Radziewicz dr hab. Jerzy NikitorowiczProjekt graficzny ok�adki, �amanie i redakcja techniczna:Wojciech SiwakGrafika na ok�adce: El�bieta Milko(c) Copyright byTRANS HUMANAWydawnictwo Uniwersyteckieprzy Stowarzyszeniu Absolwent�w i Pracownik�wWydzia�u Pedagogiki i PsychologiiFilii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia�ymstokuBia�ystok 1995ISBN 83-86696-03-6Ksi��ka finansowana przez Wydzia� Pedagogiki i Psychologii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia�ymstokuNak�ad: 500 egz.Druk: ORTHDRUK, Sp. z o.o., Bia�ystok, ul. Sk�adowa 9Spis tre�ciWst�pCZʌ� Idr Jadwiga IzdebskaTeoretyczne przes�anki wychowania i opieki nad dzieckiem....................................................111. Opieka i wychowanie. ................................................................................ 111.1. Okre�lenie poj��: opieka, wychowanie ................................................... 12l .2. Zwi�zek opieki z wychowaniem. ............................................................ 171.3.Kategorie i sk�adniki opieki...................................................................... 17\J(A. Funkcje opieki. ........................................................................................ 221.4.1. Poj�cie i elementy sk�adowe funkcji.................................................... 221.4.2. Klasyfikacja funkcji opieki................................................................... 23vX.4.3. Funkcja opieku�czo-wychowawcza..................................................... 251.5. Podstawowe ogniwa systemu opieku�czego nad dzieckiem. ................. 262. Przedmiot, zadania i zakres zainteresowa� pedagogiki opieku�czej........ 27Przypisy do cz�ci l........................................................................................ 32CZʌ� IImgr Wioletta DanilewiczZagro�enia realizacji funkcji wsp�czesnej rodziny. Wybrane problemy.................................................... 371. Poj�cie rodziny i jej funkcje..................................... ......................... 372. Zagro�enia wsp�czesnej rodziny. ............................................................ 452.1. Sieroctwo jako skutek /abur/e� funkcjonowania roil/iny...................... 472.2. Sytuacja opieku�czo-wychowawcza dziecka w rodzinieczasowo niepe�nej. ........................................................................................^4^2.2.1. Rodziny osierocone na skutek �mierci jednego z rodzic�w. ............... 582.2.2. Rodziny niepe�ne biologicznie niezam�nych matek z dzie�mi.......... 592.2.3. Rodziny rozbite na skutek rozwodu lub porzucenia rodziny............... 612.2.4. Rodziny niepe�ne czasowo ze wzgl�du na pobyt rodzicaw zak�adzie karnym ........................................................................................ 642.2.5. Rodziny niepe�ne czasowo ze wzgl�du na J^~~ charakter pracy rodzica. ............................................................................L 652.2.6. Rodziny czasowo niepe�ne ze wzgl�du na d�ugotrwa�y pobytrodzica za granic�........................................................................................ L69Przypisy do cz�ci II. ...............................................................................CZʌ� IIIdr Beata Krzesi�ska-�achG��wne kierunki pomocy rod/inie i dzieckuw �rodowisku lokalnym............................................. s.i1. Pomoc rodzinie - za�� enia i program d/.ialania....................................... K82. Instytucjonalna pomoc d/iccku i rocl/imc w �rodowisku lokalnym -V instytucje socjalno-wychowawc/.e wspomagaj�ce md/ine. .......................... 903. Wybrane instytucje i organizacje spoIcc/nr �wiinlc/ncc pomoc d/iccku i rodzinie w �rodowisku lokalnym .............................. VI* / 3. Stowarzyszenia, ruchy wy/namowc i diaiyUlywna il/ialalno�� os�b prywatnych oraz ich udzia� w orgam/nwaimi pomocy rodzinie i dziecku w �rodowisku lokalnym................................................................................. 97Przypisy do cz�ci III ................................................................................... 105Bibliografia................................................................ 111WST�PRodzina, poprawnie funkcjonuj�ca, zwana rodzin� dobr�, normaln� jest podstawowym, najwa�niejszym, najbardziej warto�ciowym i niezast�pionym �rodowiskiem wychowawczym. W sytuacji, gdy rodzina z r�nych przyczyn nie wype�nia podstawowych funkcji opieku�czo-wychowawczych powstaje potrzeba pomocy rodzinie lub zorganizowanie opieki zast�pczej nad dzieckiem. Zadanie to spada na spo�ecze�stwo i pa�stwo, kt�re dysponuj�c r�nymi formami, metodami i �rodkami ingeruje w rozmaity spos�b w �ycie rodziny.Szczeg�lnie dzisiaj pomoc rodzinie jest niezb�dna, co wynika z okre�lonej, bardzo trudnej sytuacji spo�ecznej, ekonomicznej jak� prze�ywa wsp�czesna rodzina. Nara�ona jest ona bowiem na wiele zagro�e�, niebezpiecze�stw powoduj�cych jej dysfunkcjonalno��, niewydolno�� opie-ku�czo-wychowawcz�. Do najcz�ciej wyst�puj�cych, niekorzystnych zjawisk zak��caj�cych prawid�owe funkcjonowanie rodziny nale��1 : wysoki wska�nik rozwod�w, migracja, bezrobocie, ub�stwo, bardzo trudna sytuacja mieszkaniowa, niepe�no�� rodziny spowodowana �mierci�, rozpadem, separacj�, urodzeniem dziecka poza ma��e�stwem, tak�e czasowa niepe�no�� rodziny, szerz�ce si� w rodzinie zjawiska patologii spo�ecznej: pija�stwo, agresja, przest�pczo��, narkomania.Sytuacja �yciowa dziecka w rodzinach problemowych, dysfunkcjonalnych jest niezmiernie trudna, bolesna, wymagaj�ca dzia�a�, kt�re zmierza�yby do zaspokojenia jego potrzeb.Wszechstronna dzia�alno�� opieku�czo-wychowawcza w �rodowisku lokalnym2, a wi�c w najbli�szym �rodowisku zamieszkania dziecka, powinna koncentrowa� si� przede wszystkim na rodzinie, dopiero po wyczerpaniu wszystkich mo�liwych form pomocy i w sytuacji braku jakichkolwiek szans i nadziei na "uzdrowienie" rodziny rozwa�a si� mo�liwo�� opieki zast�pczej.W ostatnich latach zauwa�a si� w wielu �rodowiskach lokalnych o�ywion� i wielokierunkow� dzia�alno�� instytucjonaln�, spo�eczn� podejmowan� przez r�ne plac�wki wychowania pozaszkolnego, stowarzyszenia i ruchy wyznaniowe, a tak�e charytatywn� dzia�alno�� os�b prywatnych na rzecz pomocy dziecku i rodzinie. Niekt�re kierunki i formy ich dzia�ania zostan� ukazane w tej pracy.Niniejsze materia�y pomocnicze zawieraj� analiz� wybranych tylko zagadnie� dotycz�cych pomocy dziecku i rodzinie w �rodowisku lokalnym. Skoncentrowano si� na kilku problemach z tego zakresu, to jest: na teoretycznych podstawach opieki i wychowania nad dzieckiem, na skutkach zagro�e� funkcjonowania opieku�czo-wychowawczego wsp�czesnej rodziny, rodzinach czasowo niepe�nych oraz na kierunkach, formach i sposobach organizowania pomocy rodzinie i dziecku w �rodowisku lokalnym. Problemy te wydaj� si� by� podstawowe i wa�ne z punktu widzenia spo�ecznego i pedagogicznego ze wzgl�du na ich aktualno�� spo�eczn� i donios�o�� w procesie organizowania opieki i wychowania nad dzieckiem.Wyb�r tych zagadnie� do analizy i charakterystyki podyktowany by� wzgl�dami merytorycznymi i praktycznymi, /ale/a�o nam bowiem na zebraniu bardzo rozproszonej w literaturze i pi�miennictwie pedagogic/.-nym wiedzy na wy�ej wymienione tematy, ale pr/edc wszystkim na pr�bie uporz�dkowania, klasyfikacji, uog�lnienia jej i przekazania studentom w tym skrypcie. Wydaje si�, �e wype�niamy poniek�d pewn� luk� w literaturze przedmiotu. S�dzimy, �e w ten spos�b dostarczymy i rozszer/y my wiedz� student�w w zakresie pedagogiki opieku�czej o nowe, aktu alne problemy teoretyczne i praktyczne, /wii)/une z opiek� nad dzieckiem i rodzin� w �rodowisku lokalnym. Studenci studi�w zaocznyeh, zw�aszcza pochodz�cy z niniejszych miejscowo�ci, maj�ogromne trudno�ci z dotarciem do literatury przedmiotu. Nielic/.ne podr�czniki i skrypty z pedagogiki opieku�czej wydane wcze�niej nic s�, w/nawiane, wskutek czego niemal ca�kowity ich brak w bibliolckach gminnych, szkolnych, miejskich, pedagogicznych wyra�nie odc/.uwaja. sludenci studiuj�cy zaocznie. �wiadomo�� tego faktu towarzys/.yla autorom w przygotowywaniu tej pracy. W zwi�zku z tym niniejsze "Materia�y pomocnicze" maja. uzupe�ni� istniej�c� luk� na rynku wydawnic/.ym i pom�c studentom w zdobywaniu wiedzy w ramach takich przedmiot�w jak: teoretyczne podstawy pracy opieku�czo-wychowawczej, pedagogika spo�eczna, metodyka pracy opieku�czo-wychowawczej. Praca ta dostarcza bowiem studentom podstawowej wiedzy z zakresu omawianej problematyki. Korzysta� oni mog� z tych "Materia��w" przygotowuj�c si� do �wicze�, egzamin�w, ale tak�e pisz�c prac� magistersk�. Ka�dy rozdzia� zawiera bogat� literatur�( w odno�nikach) umo�liwiaj�c� pog��bienie, rozszerzenie omawianych zagadnie�. Na ko�cu ksi��ki znajduje si� bibliogra-fia, opracowana problemowo, informuj�ca student�w o najwa�niejszych pozycjach dotycz�cych zagadnie� stanowi�cych przedmiot tej pracy.Konstrukcja logiczno-merytoryczna sk�ada si� z trzech cz�ci i bibliografii. Pierwszy rozdzia� opracowany przez Jadwig� Izdebsk� dotyczy teoretycznych podstaw opieki i wychowania nad dzieckiem. Autorka, w oparciu o dotychczasowy dorobek pi�miennictwa pedagogicznego, podejmuje pr�b� uporz�dkowania i klasyfikacj� zagadnie� zwi�zanych z podstawow� terminologi� tej pracy: opieka, wychowanie, funkcje opieki. Rozdzia� ten zamyka schemat ukazuj�cy podstawowe ogniwa systemu opieki nad dzieckiem w �rodowisku lokalnym, co stanowi punkt wyj�cia do analizy problem�w zawartych w nast�pnych rozdzia�ach. Nast�pnie autorka ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]