Podstawy fizjoterapii (Tom 1)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pod redakcj� Janusza NowotnegoPODSTAWY FIZJOTERAPIIPODSTAWY FIZJOTERAPIICz�� IPODSTAWY TEORETYCZNE WYBRANE ASPEKTY PRAKTYCZNEPODR�CZNIK DLA STUDENT�W FIZJOTERAPII i FIZJOTERAPEUT�Wpod redakcj� Janusza NowotnegoAutorzy:prof. dr hab. Janusz Nowotnydr Krzysztof Czuprynadr Ma�gorzata Domagalskadr Krzysztof Gieremekdr Olga Mowotny-Czuprynadr Edward Sauliczdr Andrzej SzopaWydawnictwo KASPER Krak�w 2004OPRACOWANIE GRAFICZNE:Olga Nowotny-Czupryna Krzysztof CzuprynaPROJEKT OK�ADKI:Olga Nowotny-CzuprynaWYDAWCA:�KASPER", 30-432 Krak�w, ul. Szyllinga 30DRUK:Zak�ad Graficzny �Colonel", Krak�w, ul. D�browskiego 16Wydanie I-III Copyright � by AWF Katowice 1988, 1998, 2000Wydanie IV (uzupe�nione) Copyright � by Janusz Nowotny 2004ISBN 83-910437-7-0OPRACOWANIE GRAFICZNE:Olga Nowotny-Czupryna Krzysztof CzuprynaPROJEKT OK�ADKI:Olga Nowotny-CzuprynaWYDAWCA:�KASPER", 30-432 Krak�w, ul. Szyllinga 30DRUK:Zak�ad Graficzny �Colonel", Krak�w, ul. D�browskiego 16Wydanie I-III Copyright � by AWF Katowice 1988, 1998, 2000Wydanie IV (uzupe�nione) Copyright � by Janusz Nowotny 2004ISBN 83-910437-7-0Spis tre�ciL WPROWADZENIE ........................................7II. PODSTAWOWE POJ�CIA FIZJOTERAPII ...................11III. ANATOMICZNE I FIZJOLOGICZNEPODSTAWY FIZJOTERAPII ...............................19Uwagi og�lne .............................................19Sk�ra i jej funkcja .........................................23Podporowa funkcja szkieletu ................................28Ruchowa funkcja szkieletu ..................................35Czynno�� mi�ni ..........................................41Nerwowe mechanizmy czynno�ci ruchowych ....................45Sterowanie ruchami cz�owieka .............................45Podstawy neuroanatomii funkcjonalnej .......................50Funkcjonowanie uk�adu nerwowego .........................56Regulacja napi�cia mi�niowego............................74Rozw�j psychomotoryczny, edukacja ruchowa,integracja sensomotoryczna ...............................98Napi�cie mi�niowe w uj�ciu rozwojowym...................110Czynno�� narz�d�w wewn�trznych ..........................113Uk�ad oddechowy ......................................114Uk�ad kr��enia ........................................121Sprawno�� i wydolno�� fizyczna .............................126Sprawno�� fizyczna ....................................127Ch�d cz�owieka .......................................128Czynno�� chwytna r�ki ..................................133Wydolno�� fizyczna ....................................136Homeostaza ..........................................138Wp�yw czynnik�w fizykalnych na ustr�j cz�owieka ..............139Wp�yw �wicze� na organizm cz�owieka .......................151IV. FIZJOPATOLOGICZNE PODSTAWY FIZJOTERAPII ........157Uwagi og�lne ............................................157Regeneracja, kompensacja, adaptacja ........................162Regeneracja ..........................................162Kompensacja .........................................163Adaptacja ............................................170Plastyczno�� m�zgu ....................................170Zaburzenia podporowej funkcji szkieletu ......................175Zaburzenia statyki cia�a .................................175Zaburzenia lokomocji ...................................181Podstawy fizjoterapiiZaburzenia ruchowej funkcji szkieletu ........................182Ograniczenia ruchomo�ci stawowej ,........................184Nadmiar ruch�w .......................................195Zaburzenia ruchowe w uj�ciu funkcjonalnym .................196Zaburzenia czynno�ci mi�ni .............................199Zaburzenia napi�cia mi�niowego ..........................201Pora�enia i niedow�ady ..................................205Inne objawy ruchowe ...................................211Zaburzenia funkcji odcink�w cia�a .........................214Zaburzenia chodu towarzysz�ce niedow�adom ................218Inne wa�niejsze objawy towarzysz�ce dysfunkcjom narz�du ruchu . 221B�l .................................................222Zaburzenia integracji sensomotorycznej(dezintegracja sensomotoryczna) ...........................237Pozosta�e zaburzenia towarzysz�ce dysfunkcjom ruchowym ......241Zaburzenia czynno�ci narz�d�w wewn�trznych .................246Zaburzenia oddechowe ..................................246Zaburzenia kr��enia krwi ................................251Upo�ledzenie sprawno�ci i wydolno�ci fizycznej .................254Wp�yw zmniejszonej aktywno�ci ruchowej na ustr�j cz�owieka .... 258Niekorzystny wp�yw czynnik�w fizykalnych na ustr�j ............259V. BADANIE PACJENTA DLA POTRZEB FIZJOTERAPII........263Uwagi og�lne ............................................263Badanie i jego sk�adowe ...................................264Statyczne badanie og�lne ................................269Dynamiczne badanie miejscowe ...........................273Statyczne badanie miejscowe .............................275Dynamiczne badanie miejscowe ...........................280Diagnostyka funkcjonalna dla potrzeb fizjoterapii ..............286Wa�niejsze objawy i testy przydatne w praktycefizjoterapeutycznej .....................................294Badania dodatkowe.....................................318Badania czynno�ciowe w fizjoterapii .......................328Dokumentacja w fizjoterapii ................................334Wybrane kwestionariusze i skale wykorzystywane do oceny stopnia zaburzenia funkcji w zespo�ach b�lowo-przeci��eniowychkr�gos�upa ...........................................343Wybrane kwestionariusze i skale wykorzystywanedo oceny stopnia zaburzenia funkcji pacjent�w neurologicznych . . . 353Wybrane testy wykorzystywane do oceny stopnia zaburzeniafunkcji ruchowych u dzieci ...............................362I. WprowadzenieStosowanie w celach leczniczych rozmaitych czynnik�w fizykalnych, w tym tak�e ruchu, ma wielowiekow� tradycj�, a okre�lane jest dzisiaj powszechnie mianem fizjoterapii. Zwyczajowo, chocia� nie tylko, wyr�nia si� tutaj fizykoterapi� i leczenie przy pomocy samego tylko ruchu - czyli kinezyterapi�. Pomijaj�c na razie stosowane w tym wzgl�dzie podzia�y trzeba powiedzie�, �e - analogicznie do innych �rodk�w terapeutycznych - wszelkie zabiegi fizykalne i �wiczenia lecznicze wymagaj� r�wnie�, by stosowa� je w oparciu o podstawy naukowe - tj. celowo i ze zrozumieniem. Wszelkie znane i stosowane dzi� zabiegi fizykalne, �wiczenia lecznicze i tzw. metody terapeutyczne nie mog� by� w zwi�zku z tym traktowane na r�wni, jako �e dawno ju� straci�y one na swej uniwersalno�ci. Tworz� one obecnie tylko pewien arsena� (zas�b) �rodk�w, z kt�rych ka�dy ma swoj� charakterystyk�, obejmuj�c� m.in. mechanizm dzia�ania, szersze lub w�sze przeznaczenie oraz okre�lony spos�b stosowania, a tak�e wskazania i przeciwwskazania - analogicznie do �rodk�w farmakologicznych. Ka�dy z nich ma wi�c okre�lon� warto��.Ostatnie lata przynios�y znaczny post�p w zakresie tworzenia i porz�dkowania naukowych podstaw fizjoterapii i - chocia� nie rozwi�zano jeszcze wszystkich problem�w - w przedmiocie tym zasz�o bardzo du�o istotnych zmian. Zaniechano tu m.in. szeregu przestarza�ych sposob�w post�powania, cz�� za� zmodyfikowano oraz wprowadzono nowe, precyzuj�c te� zasady ich stosowania. Pewn� rol� w tym wzgl�dzie odegra� te� post�p techniczny, oddaj�c nam do dyspozycji nowe rozwi�zania aparaturowe w zakresie diagnostyki funkcjonalnej, fizykoterapii i sprz�tu stosowanego w kinezyterapii oraz post�p naukowy, poszerzaj�cy z kolei merytoryczne podstawy do racjonalnego stosowania rozmaitych �rodk�w fizjoterapii. Pewien post�p da� si� zauwa�y� r�wnie� w obr�bie ca�okszta�tu problematyki rehabilitacyjnej, kt�rej sk�adow� jest przecie� fizjoterapia.Nie bez znaczenia jest r�wnie� post�p medycyny klinicznej, zw�aszcza w sferze ratowania i przed�u�ania �ycia ludzkiego oraz wdra�ania szeregu nowoczesnych metod leczenia - szczeg�lnie zabieg�w odtw�rczych. Pojawi�y si� przy tym i pewne zagro�enia, wynikaj�ce chocia�by z rozwoju cywilizacji, ograniczania aktywno�ci ruchowej wsp�czesnego cz�owieka, nieergonomicznego wykonywania wielu czynno�ci itp. Wszystko to stworzy�o nowe wyzwania dla fizjoterapii, stymuluj�ce jej rozw�j.M�wi�c o post�pie nie mo�na pomin�� te� osi�gni�� i nowych mo�liwo�ci w sferze diagnostyki funkcjonalnej. Rozw�j elektroniki i informatyki przyni�s� bowiem wiele rozwi�za� pozwalaj�cych obiektywnie i w spos�b wymierny oceni� stan osoby poddawanej procedurom fizjoterapeutycznym. Wdro�enie tych nowoczesnych metod do codziennej praktyki ma ogromne znaczenie dla poszczeg�lnych ogniw procesu rehabilitacji (p. tom II podr�cznika). U�atwia ono bowiem planowa-Podstawy fizjoterapiinie tego procesu, dob�r najw�a�ciwszych �rodk�w terapeutycznych oraz rzetelne kontrolowanie uzyskiwanych rezultat�w.W zwi�zku ze z�o�ono�ci� zagadnie� fizjoterapii i wspomnianym powy�ej post�pem, przegl�d dost�pnej literatury przedmiotu budzi pewien niedosyt, pomimo �e ostatnie lata przynios�y wiele warto�ciowych pozycji wydawniczych. Stosownie do intencji r�nych autor�w, poszczeg�lne pozycje koncentruj� si� wok� wybranych zagadnie� fizyko-, kinezy- b�d� fizjoterapii, pozostawiaj�c niekt�re nie rozpracowane lub wr�cz nie ruszone. Jeszcze inne poruszaj� t� problematyk� w kontek�cie zagadnie� klinicznych, niejednokrotnie z jednoczesnym sp�yceniem b�d� uproszczeniem tre�ci fizjoterapeutycznych. Wielu autor�w pos�uguje si� przy tym zr�nicowanym j�zykiem, u�ywaj�c nieraz przestarza�ego nazewnictwa lub swego rodzaju zawodowego �argonu. Utrudnia to niezmiernie studiowanie takich przedmiot�w, jak: �Teoria i metodyka ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]