Podroze Gulliwera

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jonathan Swift Podr�e GulliweraPrzek�ad Anonima z 1784 r.3 Tower Press 2000Copyright by Tower Press, Gda�sk 20004WYDAWCA DO CZYTELNIKAAutor tych podr�y, Lemuel Gulliwer, jest moim dawnym i poufa�ym przyjacielem, anawet po matce jeste�my ze sob� w pokrewie�stwie. B�dzie temu oko�o lat trzech,jak pan Gulliwer, znudzony ci�g�ym gromadzeniem si� ciekawych w jego domu w Redriff,kupi� sobie ma�� maj�tno�� z gruntem i wygodnym domem pod Newark, w hrabstwie Nottingham,swej ojczystej prowincji, i teraz �yje tam, wprawdzie na ustroniu, ale szanowanyprzez s�siad�w.Chocia� pan Gulliwer urodzi� si� w hrabstwie Nottingham, gdzie ojciec jego mieszka�,s�ysza�em jednak�e, �e familia jego pochodzi z hrabstwa Oxford, i sam znalaz�emna cmentarzu w Banbury, do tej prowincji nale��cym, wiele nagrobk�w Gulliwer�w.Jeszcze przed oddaleniem si� z Redriff pan Gulliwer wr�czy� mi pisma tu drukowanei upowa�ni� do rozporz�dzenia nimi wed�ug upodobania. Przeczyta�em je z najwi�ksz�staranno�ci� trzykrotnie. Styl w nich jest jasny, prosty i jedn� tylko maj� wad�,a mianowicie, �e autor zwyczajem podr�nych za obszernie opisuje pomniejsze szczeg�y;przez ca�e jednak dzie�o powiewa duch prawdy i autor tak� si� istotnie odznacza prawdom�wno�ci�,�e w okolicach Redriff, je�eli kto chce kogo o czym� zapewni�, zwykle m�wi: " Jestto tak prawdziwe, jakby sam pan Gulliwer powiedzia� " .Po zasi�gni�ciu rady wielu godziwych os�b, kt�rym za pozwoleniem autora papiery tepokaza�em, odwa�am si� dzisiaj ukaza� je �wiatu w nadziei, �e prz ynajmniej naniejaki czas b�d� przyjemniejsz� rozrywk� dla naszej szlachetnej m�odzie�y ni� pospoliteramoty o polityce i stronnictwach.Ten tom by�by zapewne jeszcze raz tak obszerny, gdybym sobie nie by� pozwoli� naopuszczenie wielu miejsc opisuj�cych wiatr, przyp�yw i up�yw morza, meteorologicznepostrze�enia i ruchy okr�towe w czasie burzy, a wszystko to w stylu �eglarskim.Opu�ci�em tak�e wszystkie podania d�ugo�ci i szeroko�ci geograficznej i obawiam si�,�e mo�e pan Gulliwer niekontent b�dzie z tych wypuszcze�, lecz ja postanowi�em,ile tylko by� mo�e, dzie�o to uczyni� dla og�u przyst�pnym. Je�eli z nie�wiadomo�cimej w �eglarstwie b��dy jakie pope�ni�em, sam tylko za to jestem odpowiedzialny;zreszt� gdyby kto z podr�nych �yczy� sobie zobaczy� tekst oryginalny w ca�ej obszerno�ci,tak jak z r�k autora wyszed�, do zado��uczynienia zawsze znajdzie mnie gotowym.Co si� tyczy bli�szych wiadomo�ci o �yciu autora, znajdzie je czytelnik na pierwszychkartach tej ksi��ki.Richard Sympson5LIST KAPITANA GULLIWERA DO SWEGO KUZYNA RICHARDA SYMPSONAJe�eli si� kiedy sposobno�� nadarzy, to mam nadziej�, ze nie omieszkasz publicznieo�wiadczy�, i� tylko na Twoje usilne i ponawiane pro�by zgodzi�em si� b��dnie i niepopraw-nie napisan� historia moich podr�y drukiem og�osi�, przy czym zobowi�za�em Ci� wezwa�na pomoc kilku m�odych akademik�w z kt�rego� z naszych uniwersytet�w do uporz�dkowa-nia materia��w i poprawy stylu, tak jak za moj� rad� uczyni� m�j kuzyn Dampier zeswoj� ksi��k� pod tytu�em P o d r � � n a o k o � o � w i a t a. Lecz je�eli sobiedobrze przypominam, nie pozwoli�em Ci nic opuszcza�, a jeszcze mniej dodawa�. Zmuszonywiec jestem nie przyzna� si� do tego wszystkiego, co nie jest moje, a szczeg�lniejdo ust�pu o Najja�niejszej Kr�lowej Annie, najpobo�niejszej i najchwalebniejszejpani. Lubo j� wi�cej szanowa�em i uwielbia�em ni� kogokolwiek z rodzaju ludzkiego,powinni�cie byli jednak rozwa�y�. Ty lub kt�ry z Twych wsp�pracownik�w, co sobiepozwoli� usun�� ten ust�p, naprz�d: �e nie jest moim zwyczajem pochlebia�, a potem,�e nieprzyzwoicie by�o stworzenie tego co ja gatunku chwali� przed moim nauczycielemHouyhnhnmem. Co wi�cej, jest to zupe�nym fa�szem, bo ja przez pewn� cze�� panowaniaJej Kr�lewskiej Mo�ci �ytem w Anglii i o ile wiem rz�dzi�a ta pani ci�gle przezpierwszego ministra, z pocz�tku lorda Godolphina, a p�niej lorda Oxfordu; tak umie�cili�ciena m�j karb fa�sz oczywisty. A nawet w przedstawieniu Akademii Systematyk�w i w niekt�rychmiejscach mojej mowy do mego pana Houyhnhnma powypuszczali�cie g��wne zdarzeniaalbo�cie je tak poobcinali i poodmieniali, �e mi z trudno�ci� przychodzi�o pozna�w�asne moje dzie�o. Kiedy Ci czyni�em wyrzuty w kt�rym� z moich list�w, odpowiedzia�e�mi, �e l�kasz si� obrazi� w�adze publiczn�, kt�ra, wolno�ci druku ci�gle baczna,wszystko, cokolwiek poz�r ma przym�wki ( s�dz�, �e tego wyra�enia u�y�e�) , gotowanie tylko zgani�, ale i kara�. Ale prosz� Ci�, jak mo�na to, co napisa�em przed tylulaty i w oddaleniu pi�ciu tysi�cy mil w inym kr�lestwie, stosowa� do kt�rego� z Jahus�w,kt�rzy dzi�, jak powiadaj�, rz�dz� nasz� trzod� ? Zw�aszcza �e to wszystko pisa�emw czasie, kiedym si� nie m�g� obawia� powrotu pod ich panowanie. Czyli� nie mam przyczynydr�czy� si� widokiem tych samych Jahus�w ci�gnionych w powozach przez Houyhnhnm�w,jak gdyby by�y to ostatnie bydl�ta, a tamci rozumnymi stworzeniami? Prawdziwie dlategotylko si� usun��em w moje zacisze, a�eby unikn�� tego szkaradnego widowiska. Oto,co uwa�a�em za sw�j obowi�zek, aby Ci powiedzie�, tak ze wzgl�du na Ciebie, jak ina ufno��, jak� Ci� darzy�em. Nadto wyrzucam sobie s�abo�� moj�, i� na pro�by i fa�szywepowody, przez Ciebie i niekt�rych innych u�yte, zezwoli�em na og�oszenie moichpodr�y wbrew w�asnemu zdaniu. Przypomnij sobie, jak cz�sto Ci� prosi�em, kiedy chc�cniech�� moj� przezwyci�y� powo�ywa�e� si� na dobro powszechne; jak cz�sto, mowie,prosi�em Ci�, by� rozwa�y�, �e Jahusy s� zwierz�tami zupe�nie niezdolnymi do poprawyani przez nauk�, ani przez przyk�ad. Wy-6 padki potwierdzi�y t� opini�, gdy� zamiast aby ksi��ka moja przynajmniej na tejma�ej wyspie pomog�a usun�� nadu�ycia i zepsucie, jak mia�em niejak� nadziej�, widzisz,�e po sze�ciu miesi�cach od jej og�oszenia �adnego nie przynios�a z tych skutk�w.Prosi�em Ci�, aby� uwiadomi� mnie listownie, kiedy stronniczo�� i kliki znikn�, s�dziowieb�d� o�wieceni i nieprzedajni; pieniacze poczciwi, umiarkowani i niezupe�nie zrozumu obrani; kiedy r�wnina Smithfietd 1 zaja�nieje piramidami ksi�g prawniczych;wychowanie m�odzie�y szlacheckiej gruntownie odmienione; lekarze wygnani; �onyJahus�w bogate w cnoty, honor, wierno��, zdrowy rozs�dek; dwory i poczekalnie ministr�woczyszczone z plugastwa; m�dro��, zas�uga i nauki wynagrodzone, a ci, co wierszemlub proz� druk ha�bi� skazani, aby za jedyne po�ywienie mie� sw�j papier, a za nap�jatrament. Po Twoich zach�ceniach rachowa�em na te zmiany i na tysi�c innych, kt�rejasno by�y wytkni�te w moim dziele. I trzeba przyzna�, �e siedem miesi�cy wystarczy�obyna popraw� tych wszystkich przywar i s�abo�ci, kt�rym Jahusy s� poddani, gdyby cho�troch� m�dro�ci i cnoty posiadali. Wbrew jednak moim oczekiwaniom ka�dy Tw�j pos�aniecprzynosi� mi z listem paki " pism, rozwa�a�, g�os�w i uwag nad drug� cz�ci� ", w kt�rych mnie oskar�ano, �em spotwarzy� urz�dnik�w stanu, poni�y� rodzaj ludzki( maj� bowiem bezczelno�� przyw�aszczania sobie tego nazwiska) i p�e� niewie�ci�znies�awi�. Pozna�em zaraz, �e pisarze tych ramot nie s� z sob� w zgodzie, jednibowiem nie chc� przyzna�, a�ebym ja by� autorem moich podr�y, drudzy za� wmawiaj�we mnie pisma zupe�nie mi obce. Musze tak�e napomkn��, �e Tw�j drukarz pok�ad� fa�szywedaty niekt�rych moich podr�y i czasu mego powrotu i ani roku, ani miesi�ca, anidnia nie poda� dok�adnie. Dowiedzia�em si� przy tym, �e r�kopis m�j po og�oszeniudzie�a zniszczony zosta�; a �e nie mam �adnej kopii onego, przesy�am Ci przeto niekt�resprostowania, kt�re umie�ci� mo�esz, gdyby kiedykolwiek drugie wydanie ukaza� si�mia�o; nie zar�czam jednak za nie i zostawiam rozs�dnym i zacnym czytelnikom, abypoprawi�, co trzeba. Powiedziano mi, ze nasi jahuscy �eglarze mow� moj� �eglarskauznali w wielu miejscach za niew�a�ciw� i przestarza��. Nic na to nie poradz�. Wpierwszej mojej podr�y, b�d�c jeszcze bardzo m�odym, uczony by�em przez starych�eglarzy i tak si� nauczy�em m�wi�, jak oni m�wili. P�niej widzia�em, ze Jahusyna morzu tak s� sk�onni do przyjmowania nowych s��w jak Jahusy na ladzie, kt�rzyco rok prawie tak mow� sw� odmieniaj�, ze ile razy do mej ojczyzny wr�ci�em, zawszeznalaz�em star� mow� tak zmienion�, i� j� zaledwie mog�em zrozumie�. Podobnie,gdy mnie kto ciekawy z Londynu odwiedzi, nigdy si� nie mo�emy zrozumie�, bo dowyra�enia swych my�li zupe�nie innych s��w u�ywamy. Gdyby mnie krytycy Jahus�w cho�troch� interesowali, mia�bym zupe�n� s�uszno�� na wielu z nich si� u�ala�, kt�rzyna tyle byli bezczelni, �eby naprz�d utrzymywa�, �e podr�e moje s� czyst� bajk�w m�zgu moim wyleg��, a potem nawet tak dalece zuchwa�o�� sw� posun�li, i� o�mielilisi� powiedzie�, �e r�wnie nie ma Houyhnhnm�w i Jahus�w, jak i mieszka�c�w Utopii.Wyznaj� jednak, �e co si� tyczy narod�w Lilliput�w, Brobdingragu ( tak powinno by�napisane, a nie Brobdingnagu, jak to b��dnie czytaj�) i Laputy, �aden z naszychJahus�w nie by� na tyle �mia�y, by je cho�by w najmniejsz� poda� w�tpliwo��, jakote� i wypadki, kt�re o tych narodach przytoczy�em, tu bowiem prawda tak jest jasna,�e przekonanie gwa�tem za sob� poci�ga. Ale czy� powie�� moja o Houyhnhnmach i Jahusachmniej jest prawdziwa? Czyli� i w tym kraju nie ujrzysz tysi�cy tych ostatnich, kt�rzytylko szwargotaniem i tym, �e nie chodz� nago, r�ni� si� od swych zwierz�cychbraci w kraju Houyhnhnm�w? Pisa�em dla ich poprawy,1 Autor robi z�o�liw� uwag� do targowiska Smithfield pod Londynem, znanego z oszuka�czychtransakcji byd�em ( przyp. red. ) .7 nie dla ich pochwa�. Jednog�o�ne pochwa�y ca�ego ich rodu mniej by znaczy�y u mnieni� r�enie dw�ch wyrodk�w Houyhnhnm�w w mej stajni trzymanych, poniewa� mimo ca�egoich zwyrodnienia ucz� si� ci�gle od nich jakiej� cnoty wolnej od domieszki z�a. Czy��miej� mniema� te n�dzne stworzenia, �e si� poni�� i broni� b�d� mej prawdom�wno�ci?Lubo i ja Jahu jes... [ Pobierz całość w formacie PDF ]